Ngó sen, một phần không thể thiếu trong nhiều món ăn ngon và bổ dưỡng, đang ngày càng trở nên phổ biến. Bạn có biết ngó sen không chỉ mang lại hương vị độc đáo mà còn có nhiều tác dụng tuyệt vời cho sức khỏe? Trong bài viết này, chuyên mục Sức khỏe dinh dưỡng của KHOEPLUS24H sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về ngó sen, cách chế biến những món ăn ngon từ ngó sen và những lợi ích mà nó mang lại cho cơ thể.
Tác dụng của các bộ phận cây sen
- Tâm sen: Tâm sen có khả năng an thần, giúp trị mất ngủ, hạ sốt và làm dịu căng thẳng, mang lại giấc ngủ sâu hơn.
- Hạt sen: Hạt sen có tác dụng cung cấp protein và kali, hỗ trợ cải thiện giấc ngủ, giảm viêm và giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng.
- Vỏ hạt sen: Tác dụng của vỏ hạt sen giúp tiêu hóa tốt hơn, hạ cholesterol, làm mát cơ thể và giải nhiệt hiệu quả.
- Gương sen: Trong gương sen chứa nhiều protein và vitamin C, hỗ trợ làm đẹp da và tăng cường sức khỏe tổng thể.
- Nhị sen: Nhị sen giúp cải thiện hệ tiêu hóa, tăng cường sức khỏe và hỗ trợ phòng ngừa một số bệnh.
- Lá sen: Uống nước từ lá sen giúp hạ mỡ máu và hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
- Củ sen: Củ sen cung cấp vitamin C, kali và chất xơ, giúp kiểm soát cholesterol và hỗ trợ chức năng tiêu hóa.
Ngó sen là gì?
Ngó sen, còn được gọi là ngẫu tiết, là phần thân rễ của cây sen (Nelumbo nucifera) nằm ngập dưới nước. Ngó sen có hình trụ, đường kính khoảng 3cm, bên ngoài có lớp vỏ màu nâu nhạt, bên trong mềm xốp màu trắng hồng với nhiều khoang rỗng xếp theo hình nan hoa. Đây là một nguyên liệu phổ biến trong ẩm thực và y học cổ truyền, thường được sử dụng để chế biến các món ăn như nộm, canh, hoặc hầm.
Bạn có thể mua ngó sen tại các chợ, siêu thị hoặc các cửa hàng thực phẩm sạch. Hiện nay, các trang thương mại điện tử cũng cung cấp sản phẩm này với nhiều hình thức đóng gói.
Để làm món ăn ngon, hãy chọn ngó sen tươi với giá tham khảo khoảng 50.000 – 80.000 đồng/kg cho ngó sen chưa sơ chế và 100.000 – 150.000 đồng/kg cho ngó sen đã sơ chế.
Thành phần dinh dưỡng trong 100gr ngó sen
Ngó sen là thực phẩm giàu chất dinh dưỡng thiết yếu, chứa nhiều vitamin và khoáng chất có lợi cho sức khỏe. Dưới đây là một số thành phần dinh dưỡng chính có trong 100g ngó sen:
- Calo: 74 kcal – Cung cấp năng lượng vừa đủ cho cơ thể hoạt động.
- Carbohydrate (tinh bột): 70% – Cung cấp nguồn năng lượng chính, giúp duy trì hoạt động của cơ thể.
- Chất xơ: 4.9g – Giúp hỗ trợ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và làm sạch đường ruột.
- Vitamin C: 44mg – Tăng cường hệ miễn dịch, chống oxy hóa và giúp cơ thể sản sinh collagen, duy trì làn da khỏe mạnh.
- Kali: 556mg – Hỗ trợ cân bằng điện giải, ổn định huyết áp và chức năng tim mạch.
- Asparagin: 8% – Một amino acid giúp hỗ trợ hệ thần kinh, tăng cường chức năng não và giảm stress.
- Arginin: 8% – Tham gia vào quá trình tổng hợp protein và giải độc amoniac cho gan, giúp bảo vệ và tăng cường chức năng gan.
- Vitamin A, vitamin B: Hỗ trợ chức năng thị giác, trao đổi chất và tăng cường sức khỏe tổng thể.
- Tanin: Giúp điều hòa hệ tiêu hóa, giảm viêm và ngăn ngừa các vấn đề tiêu hóa.
Ngó sen có tác dụng gì?
Tác dụng của ngó sen sống
Thanh nhiệt, dưỡng âm, lương huyết, tán ứ. Thường dùng để trị các chứng bệnh nhiệt như sốt cao, khát nước, mất nước, kích ứng vật vã. Ngoài ra, ngó sen sống còn hỗ trợ điều trị các chứng xuất huyết như thổ huyết, chảy máu cam, niệu huyết, tiện huyết (tiểu ra máu), tiểu đục, tiểu giắt, và tiểu buốt.
Tác dụng của ngó sen chín
Kiện tỳ khai vị, dưỡng huyết sinh tân, chỉ tả lỵ. Thích hợp cho những người chán ăn, ăn uống kém, tiêu hóa chậm, huyết hư, thiếu máu, da khô, và khô miệng họng.
Tác dụng theo Y học hiện đại
- Cung cấp dinh dưỡng: Ngó sen chứa nhiều asparagin, một loại axit amin quan trọng trong tổng hợp glycoprotein và protein, không thể tự sản xuất trong cơ thể.
- Hỗ trợ hệ thần kinh: Asparagin giúp kiểm soát chuyển hóa của tế bào thần kinh và mô não, cải thiện chức năng não bộ và giảm stress.
- Bảo vệ gan: Arginin trong ngó sen tham gia vào quá trình tổng hợp protein, giúp giải độc amoniac cho gan, từ đó hỗ trợ chức năng gan, giảm triệu chứng vàng da, táo bón và suy nhược cơ thể.
- Chữa táo bón: Nhờ chứa nhiều chất xơ, ngó sen giúp tăng co bóp ruột và làm sạch đường ruột, từ đó cải thiện chứng táo bón và ngăn ngừa bệnh trĩ.
- Bảo vệ dạ dày: Dịch chiết từ ngó sen được nghiên cứu là có tác dụng làm lành vết loét dạ dày, hỗ trợ điều trị các vấn đề về dạ dày.
- Tăng cường hệ miễn dịch: Với hàm lượng cao vitamin C, ngó sen giúp tăng cường hệ miễn dịch, thúc đẩy quá trình phát triển và tái tạo tế bào, đồng thời chống lại các tác nhân có hại.
- Chống lão hóa: Vitamin C giúp sản sinh collagen, cải thiện độ đàn hồi và săn chắc cho làn da, làm chậm quá trình lão hóa.
- Ổn định huyết áp: Asparagin có vai trò như một chất lợi tiểu, giúp điều hòa lượng dịch thể trong lòng mạch, từ đó ổn định huyết áp.
- Bổ máu: Theo y học cổ truyền, ngó sen có tác dụng cầm huyết, bổ huyết, giúp tăng cường sức khỏe và hỗ trợ quá trình bổ máu.
- Làm đẹp da: Ngó sen giúp giải độc gan, thanh lọc cơ thể, cải thiện làn da, giúp da hồng hào, sáng mịn.
Tác dụng theo Y học cổ truyền
Vị thuốc: Ngó sen có vị ngọt, hơi chát, tính mát, bình, không độc. Thường được dùng trong các bài thuốc cầm máu, bổ huyết, điều kinh, an thần và tráng dương.
Liều dùng và cách dùng ngó sen
Liều dùng hàng ngày từ 10g đến 250g, có thể ép lấy nước hoặc nấu, xào, hầm tùy vào nhu cầu và tình trạng sức khỏe.
Các bài thuốc từ ngó sen
Trị chảy máu
- Chuẩn bị: Ngó sen sao: 8g, tam lăng: 8g, nga truật: 8g, huyết dụ: 8g, bồ hoàng sao: 8g, bách thảo sương: 6g.
- Cách làm: Đem tất cả các nguyên liệu sắc chung với nước, ngày dùng 1 thang.
- Tác dụng: Bài thuốc này có tác dụng hỗ trợ cầm máu, chữa các chứng xuất huyết như chảy máu cam, thổ huyết, rong kinh.
Trị tiểu ra máu do viêm nhiễm đường tiết niệu cấp
- Chuẩn bị: Ngó sen: 12g, sinh địa: 20g, hoạt thạch: 16g, tiểu kế: 12g, mộc thông: 12g, bồ hoàng sao: 12g, đạm trúc diệp: 12g, sơn chi: 12g, cam thảo sao: 6g, đương quy: 6g.
- Cách làm: Sắc tất cả các nguyên liệu với nước, uống mỗi ngày 1 thang.
- Tác dụng: Bài thuốc giúp thanh nhiệt, lợi tiểu, và điều trị tiểu ra máu do viêm nhiễm đường tiết niệu cấp.
Trị sốt xuất huyết
- Chuẩn bị: Lá sen: 30g, ngó sen: 30g, cỏ nhọ nồi: 30g, rau má: 30g, bông mã đề: 20g.
- Cách làm: Sắc tất cả các nguyên liệu với nước, mỗi ngày uống 1 thang. Nếu có xuất huyết, tăng lượng lá sen và ngó sen lên 40-50g.
- Tác dụng: Bài thuốc có tác dụng hạ sốt, thanh nhiệt, và cầm máu trong trường hợp sốt xuất huyết.
Trị rong huyết
- Chuẩn bị: Ngó sen: 12g, quy bản nướng: 24g, mẫu lệ: 20g, sinh địa: 16g, hoàng cầm: 12g, a giao: 12g, sơn chi: 12g, địa du: 12g, địa cốt bì: 10g, cam thảo: 4g.
- Cách làm: Sắc tất cả các nguyên liệu với nước uống, dùng mỗi ngày 1 thang.
- Tác dụng: Bài thuốc có tác dụng điều hòa kinh nguyệt, giảm triệu chứng rong huyết, giúp bổ huyết và tăng cường sức khỏe.
Trị hư lao, ho ra máu, trong đờm lẫn máu
- Chuẩn bị: Tiên mao căn: 120g, tiên tiểu kế: 60g, tiên ngẫu tiết: 120g.
- Cách làm: Sắc chung các nguyên liệu với nước, ngày uống 1 thang.
- Tác dụng: Bài thuốc giúp thanh nhiệt, mát huyết, cầm máu, và điều trị các chứng hư lao, ho ra máu hoặc đờm lẫn máu.
Lưu ý khi sử dụng ngó sen
Xem thêm: Bệnh tiểu đường nên ăn gì? Gợi ý 23 thực phẩm tốt cho người tiểu đường
Khi sử dụng ngó sen, cần lưu ý:
- Tránh ăn ngó sen sống để ngăn nhiễm ký sinh trùng, hãy sơ chế kỹ lưỡng.
- Người có vấn đề dạ dày hoặc ruột nên hạn chế ăn ngó sen, vì nó có thể gây khó tiêu và đầy bụng.
- Bệnh nhân tiểu đường nên hạn chế ngó sen, vì nó có thể tăng insulin và ảnh hưởng đến sức khỏe.
- Không ăn ngó sen quá thường xuyên, đặc biệt nếu bạn có vấn đề về tỳ và vị.
Ngó sen và củ sen có khác nhau không?
Ngó sen, còn được gọi là liên ngẫu, là phần non nhất của cọng lá sen. Thường nằm gần gốc cây sen, có màu trắng sữa, xốp, với nhiều ống nhỏ bên trong và nhựa dính, tạo cảm giác mát lạnh khi chạm vào. Để hái ngó sen, người ta thường kéo dọc theo cọng lá sen xuống gốc sen, vừa rút nhẹ và bẻ để lấy phần ngon nhất.
Ngó sen thường được ưa chuộng khi còn non, nhỏ và mảnh như cái ống. Tuy nhiên, có nơi người ta để ngó sen phát triển thành củ to, được gọi là củ sen, trước khi thu hoạch. Điều này có thể gây nhầm lẫn, nhưng thực tế cả ngó sen và củ sen đều là phần thân của cây hoa sen.
Cách chọn ngó sen ngon
Dựa vào độ dài
Ngó sen ngon nhất là khi bạn mua nguyên cọng chưa cắt. Hãy cắt ngó sen sau khi mua để giữ độ giòn và tránh thâm đen.
Dựa vào hình dáng
Khi mua ngó sen, chọn những cọng căng mọng để đảm bảo độ tươi ngon. Hãy chọn ngó sen với thân thon và trung bình để món ăn thêm ngon, tránh chọn quá to hoặc quá ốm để duy trì chất lượng.
Dựa vào màu sắc
Chọn ngó sen màu hơi sậm hoặc dính bùn, đó là ngó sen tự nhiên chưa qua tẩy trắng và an toàn. Tránh chọn ngó sen bị gãy, dập, hoặc có vết thâm đen vì đó là ngó sen cũ và không tốt cho món ăn.
Cách bảo quản ngó sen
Bảo quản trong tủ lạnh
Để bảo quản ngó sen trước khi sử dụng, cuốn nó trong giấy báo và đặt vào ngăn mát tủ lạnh. Ngó sen sẽ tươi ngon trong khoảng 2-3 ngày.
Bảo quản ở nhiệt độ thường
Khi bạn không có tủ lạnh, để ngó sen ở nơi thoáng mát, tránh ánh sáng mặt trời. Hoặc bạn có thể đặt ngó sen trong thùng xốp, thêm nước xâm xấp và để nơi thoáng mát, có thể bảo quản được 1-2 ngày.
Bảo quản ngó sen đã sơ chế
Để bảo quản ngó sen cắt nhỏ sau khi mua, có hai cách có thể giữ tươi thêm 1 ngày:
- Ngâm trong hỗn hợp giấm đường (tỉ lệ 2 giấm, 1 đường), sau đó bảo quản trong tủ lạnh. Trước khi sử dụng, rửa sạch ngó sen.
- Ngâm trong hỗn hợp chanh và muối (tỉ lệ 5 quả chanh, 1.5 lít nước muối), sau đó bảo quản trong tủ lạnh.
Cách làm ngó sen không bị đen
Làm ngó sen trắng giòn với giấm
Đầu tiên bạn cần làm sạch ngó sen với nước sạch, bẻ ngó sen thành từng khúc nhỏ khoảng 4 – 6cm. Sau đó ngâm ngay ngó sen vào hỗn hợp gồm: 100ml giấm ăn và 2 lít nước.
Tiếp theo, bạn dùng màng bọc thực phẩm bọc kín lại rồi bỏ trong ngăn mát tủ lạnh hoặc để ở nơi thoáng mát khoảng vài giờ rồi lấy ra sử dụng. Cách này có thể giúp ngó sen đẩy được các chất bùn bẩn ra ngoài, đồng thời tạo nên độ giòn cho ngó sen.
Làm ngó sen trắng giòn với chanh và muối
Đây cũng là một trong những cách giúp ngó sen không bị đen. Bạn chỉ cần sử dụng hỗn hợp chanh kết hợp cũng nước muối loãng để ngâm.
Bạn vắt lấy nước cốt của 5 quả chanh cùng một chút muối với 1.5 lít nước, khuấy đều rồi cho ngó sen vào ngâm trong vài giờ. Lượng chanh có thể thay đổi tùy theo lượng ngó sen mà bạn cần sơ chế nhé.
Nếu có thời gian, bạn có thể ngâm ngó sen trong hỗn hợp này từ 22 – 24 tiếng ở nhiệt độ mát từ 5 – 10 độ C sau đó lấy ra chế biến. Cách làm này vô cùng đơn giản nhưng bạn sẽ thu được thành quả những chiếc ngó sen trắng tinh và giòn ngon hấp dẫn.
Làm ngó sen trắng giòn với nước đá
Sau khi mua ngó sen mua về, bạn tiến hành tước sạch phần vỏ, cắt khúc nhỏ rồi chẻ mỏng. Sau đó, bạn lấy phần ngó sen đem ngâm nước đá lạnh cùng với một ít muối và nước cốt chanh để làm sạch. Bạn có thể thay nước muối chanh bằng hỗn hợp giấm và phèn chua.
Nước đá lạnh có tác dụng giúp ngó sen giòn, cứng và trắng đẹp hơn. Bạn không nên cho quá nhiều muối, vì chúng có thể khiến ngó sen bị mềm, ỉu và mất đi độ giòn ngon vốn có nhé.
Sau cùng là rửa sạch ngó sen với nước lạnh một lần nữa rồi tiến hành chế biến thành các món ăn hấp dẫn khác.
Nếu dùng không hết, bạn có thể bảo quản ngó sen tươi bằng cách tiếp tục ngâm ngó sen trong nước đá lạnh đến khi sử dụng. Không nên để ráo ở ngoài nhiệt độ phòng vì phần bên ngoài của ngó sen rất dễ bị thâm đen.
Ngó sen làm món gì ngon?
Gỏi ngó sen tai heo
Gỏi ngó sen tai heo là một món ăn vô cùng hấp dẫn với vị chua ngọt của nước trộn, vị ngọt tự nhiên của rau củ quả và ngó sen, cùng tai heo thì thấm vị nhưng vẫn giữ được độ giòn.
Bạn có thể thưởng thức món ăn này cũng ít bánh phồng tôm và nước mắm chua ngọt thì rất tuyệt vời.
Gỏi gà ngó sen
Món ăn hoàn thành sẽ có độ giòn của ngó sen, vị ngọt của thịt gà và hòa quyện cùng nước trộn gỏi gà chua chua cay cay. Đây là sự kết hợp tuyệt vời chắc chắn sẽ đánh thức vị giác của bạn.
Gỏi ngó sen chay
Đây sẽ là một lựa chọn tuyệt vời cho bạn trong những ngày chay thanh đạm. Sự kết hợp đầy màu sắc giữa ngó sen, bắp cải tím và củ cải đỏ không những mang đến sự độc đáo cho bữa ăn mà còn kích thích thị giác một cách tuyệt vời.
Gỏi ngó sen tôm thịt
Đây lại là một món gỏi ngó sen hấp dẫn, với sự kết hợp của tôm thịt sẽ tại nên hương vị đặc trưng cho món ăn.
Sau khi hoàn thành có thể ăn kèm với bánh phồng tôm, cùng với nước mắm chua ngọt sẽ càng đậm đà hơn. Đây là môt món ăn vừa thơm ngon lại giàu dinh dưỡng nữa đấy!
Xem thêm:
- Sữa hạt sen có tác dụng gì? Uống nhiều có tốt không?
- Đậu lima là đậu gì? Cách phân biệt đậu ngự (lima bean) và đậu bơ
- Nấm keo là gì? Nấm keo có tác dụng gì? Cách phân biệt nấm keo và nấm tràm
Ngó sen không chỉ là nguyên liệu hấp dẫn trong các món ăn mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Từ việc giảm cân, cải thiện tiêu hóa, đến hỗ trợ điều hòa kinh nguyệt và làm đẹp da, ngó sen xứng đáng là một phần quan trọng trong chế độ ăn uống hàng ngày của bạn. Hãy thử ngay những món ăn ngon từ ngó sen và cảm nhận những tác dụng tích cực của nó đối với sức khỏe của bạn.
Nguồn tham khảo: